Buy Circular

1. Veranderingsgericht ontwerp

Benut de beschikbare ruimte zo veel mogelijk. Dit wordt gestimuleerd door meerdere gebruiksfuncties te voorzien. In Tervuren bijvoorbeeld, delen sportclubs en jeugdverenigingen de zalen in het nieuwe gebouw 'Berg van Termunt'.
Door veranderingsgericht te ontwerpen of bouwen kan je inspelen veranderende behoeften in de maatschappij. Een open gebouwontwerp en/of integratie van modulaire bouweenheden maken je gebouw meer 'future proof'.

2. Dialoog met de markt

In de bouwsector wordt er nu al veel geinnoveerd met het oog op circulaire oplossingen. Meer nog dan in andere sectoren. Het is dus belangrijk om te onderzoeken wat er al beschikbaar is op de markt. Maar ook om in dialoog te treden met aanbieders om samen de beste, circulaire oplossing te vinden en innovatie te stimuleren.

3. Maximaal waardebehoud

Door bestaande infrastructuur en installaties te onderhouden, herstellen of circulair te rennoveren blijft de waarde van de gebruikte bouwmaterialen en grondstoffen zo veel mogelijk behouden. Er moet geen of weinig nieuw materiaal worden gebruikt en afval wordt vermeden.

4. Milieu-impact van materialen

Onze gebouwen worden steeds energiezuiniger en in de toekomst misschien wel bijna energieneutraal. Het energieverbruik van gebouwen tijdens de gebruiksfase zal dus een steeds kleiner aandeel van de totale milieu-impact vertegenwoordigen. Maar materialen, vandaag verantwoordelijk voor zo’n 15 tot 18% van de totale milieu-impact van een gebouw, zullen almaar meer doorslaggevend worden. Via TOTEM  de gratis on-line tool gebaseerd is op levenscyclusanalyse, kunnen architecten reeds bij het ontwerp rekening houden met de materiaalprestaties van gebouwelementen.

5. Inzicht in materialen

Vraag het gebruik van universele onderdelen met standaard maten en materialen die makkelijk demonteerbaar of vervangbaar zijn.

Een materialenpaspoort of digitale inventaris maakt het mogelijk om bij te houden welke materialen er in je gebouw verwerkt zijn. Voor inspiratie kan je terecht bij de duurzaamheidsmeter GRO van het Facilitair Bedrijf van de Vlaamse overheid en vind je onder het thema 'Materialen' een eerste aanzet tot opbouw materialenpaspoort (zie MAT3_materialenpaspoort). Het BIM kan helpen om beter informatie uit te wisselen over de gebruikte materialen.

6. Stimuleer hergerbuik en recyclage

De bouwsector genereert traditioneel veel afval. Door in te zetten op hergebruik, zowel bij de bouw als bij afbraak of rennovatie, kan die afvalstroom verkleind worden. Dat kan door afbraakproducten ter plaatse terug te gebruiken of door een minimum percentage hergebruikte of gerecycleerde content voor te schrijven in het bestek. Maar ook door in je ontwerp al rekening te houden met demonteerbaarheid. Het zichtbaar gebruiken van gerecupereerde materialen bijvoorbeeld, kan sensibiliserend en het circulaire imago van de bouwheer versterken. 
Bij contractuele afspraken over terugname en hergebruik kan een restwaarde worden bepaald, afhankelijk van de conditie van de materialen.

7. Samenwerking in de keten

Voor een geslaagd circulair bouwproject is goede afstemming tussen de partners noodzakelijk. Je kunt in je bestek vragen hoe deze zal georganiseerd worden. Door bijvoorbeeld als open bouwteam te werken met alle verschillende partijen rond tafel kan het concept beter geduid worden en kan sneller en efficiënter naar circulaire oplossingen gezocht worden.

8. Circulaire voorbeeldprojecten als stimulus

Nog niet iedereen is overtuigd van de voordelen van circulair bouwen. Gerealiseerde bouwwerken kunnen als accelerator werken om iedereen mee op de kar te krijgen.

9. Alternatieve aanbestedingsvormen

Het financieel model gerelateerd aan circulair bouwen is momenteel ongunstig binnen ‘gewone’ aanbestedingsprocedures. Bij ‘Design and Build’-projecten worden andere ontwerpkeuzes gemaakt dan bij DBFM-projecten: de aannemer gaat in dit laatste geval verantwoordelijkheid op lange termijn behouden en moet dus ook een betere kwaliteit op lange termijn garanderen. Alternatieve aanbestedingsmodellen komen dus het circulair bouwen ten goede, gezien er verder moet worden nagedacht over de toekomst van gebouwen, hun onderhoud, aanpassingen, enz.

10. Gebruik specifieke circulaire criteria

Er dienen bijkomende criteria te worden ingevoerd bij aanbestedingen. Als voorbeeld kan men aanbieders vragen welke hun visie is op de circulaire economie in de context van het grondstoffendecreet tegen 2030. Op die manier zet je aanbieders verder aan het denken en kan meer resultaat geboekt worden. ‘Duurzaamheid’ als criterium opnemen is te vaag, er dienen specifieke criteria te worden opgenomen rond circulair bouwen als trigger voor de deelnemers, waarbij bijv. bijkomende punten kunnen worden verkregen bij wedstrijdvragen.

11. Bekijk de kosten op lange termijn

Op gebouwniveau kunnen bepaalde geïntegreerde circulaire bouwconcepten via kleine ingrepen met een beperkte meerkost zich reeds uiten in belangrijke financiële voordelen op lange termijn. Gebouwen die zich gemakkelijker laten aanpassen aan nieuwe functies op lange termijn, vermijden immers belangrijke breek- en verbouwingskosten. Vaak wordt deze exploitatiekost echter nog niet meegenomen als bouwheer of investeerder. De levenscycluskost (onderhoud, aanpassingen, …) is nog onvoldoende bekend. Zo is het aan investeringszijde vandaag vaak moeilijk te duiden aan klanten dat een meerkost op bij aanvang, grote financiële voordelen kan hebben op lange termijn.

12. Geef startups een kans

Kleine startups met een circulair aanboed moeten de kans krijgen om ook mee aan tafel te zitten met de grotere bedrijven om te kunnen bewijzen dat ze op termijn ook ‘goedkoper’ zullen zijn dan andere oplossingen. De moeilijkheid voor deze startups is vaak om aan nieuwe klanten te komen in de beginfase van hun bedrijf, waardoor ze niet kunnen groeien.