GREEN DEAL
CIRCULAIR BOUWEN
320 organisaties gaan de uitdaging aan om anders te bouwen
Begin 2019 lanceerden Vlaanderen Circulair, de OVAM en de Vlaamse Confederatie Bouw de Green Deal Circulair Bouwen. Via dit gezamenlijk engagement werken 320 organisaties samen om in de toekomst circulair bouwen in Vlaanderen tot dagelijkse realiteit te maken.
Wat houdt de Green Deal in?
In de Green Deal staat samen doen en leren centraal. De deelnemers starten experimenten en brengen hun kennis en ervaring samen in een lerend netwerk. We testen tools, methodieken en nieuwe vormen van ketensamenwerking uit.
Daarnaast werkt een onderzoeksgroep ondersteunend aan de zogenaamde ‘randvoorwaarden’: dat zijn juridische, economische en andere drempels die we gaandeweg tegenkomen. Data en ervaringen uit de experimenten voeden dit onderzoek. Samen formuleren we oplossingen.
Zo’n vier keer per jaar brengen we de deelnemers van de Green Deal samen om hen te inspireren met Vlaamse en buitenlandse cases. We gaan tijdens deze dagen ook echt aan de slag met concrete vraagstukken die de deelnemers aanbrengen, met tools en meetinstrumenten. We ontdekken samen wat de omslag naar een circulaire economie betekent voor de bouwsector. De inspiratiedagen van 2019 vinden plaats op 26 maart, 23 mei, 3 oktober en 5 december.
Omdat sommige organisaties al enige ervaring hebben en de materie voor anderen nog helemaal nieuw is, zullen we een online basisvorming aanbieden. Zo krijgt iedere deelnemer de kans om op z’n eigen ritme te leren, op momenten die hem/haar het beste uitkomen.
Het engagement van deelnemers
Om mee te doen met de Green Deal Circulair Bouwen, moet u:
- ten minste één pilootproject uitvoeren tijdens de looptijd van de Green Deal (mogelijkheden: een bouwproject uitvoeren, een werf aanbieden, onderzoek uitvoeren, circulaire producten of diensten aanbieden, circulaire materialen ontwikkelen, circulaire bouwtrajecten faciliteren…)
- actief deelnemen aan het lerend netwerk waarbinnen u kennis en ervaringen uitwisselt met de andere deelnemers.
- akkoord gaan dat de onderzoekers van de proeftuin Circulair Bouwen kunnen beschikken over alle relevante data, resultaten en lessen van de pilootprojecten
- de nodige stappen zetten om de principes van circulair bouwen structureel in te bedden in de eigen organisatie.
Zij doen mee:
Wat is de Proeftuin Circulair Bouwen?
De Proeftuin Circulair Bouwen wordt opgevolgd en uitgevoerd door VITO, het WTCB, de UHasselt en de Vrije Universiteit Brussel – en ondersteund door Peter Stouthuysen voor datavisualisatie – in opdracht van OVAM.
Het doel van deze Proeftuin is om in parallel met de Green Deal Circulair Bouwen beleid- en praktijkaanbevelingen op te maken, gebaseerd op onderbouwde praktijkervaringen en onderzoeksresultaten, om de transitie naar een circulaire economie in de bouw te versnellen. Om dit te doen, maakt de Proeftuin gebruik van 3 sporen:
1. Kompasgroep
In samenspraak met enkele sleutelfiguren binnen de praktijkwereld zullen relevante en gedragen onderzoeksvragen en experimenten gedefinieerd worden om zo meer inzicht te krijgen.
2. Werven & projecten
Uit realtime experimenten met en door partijen uit de bouw- en sloopsector wordt relevante data verzameld en worden interessante conclusies getrokken die bruikbaar zijn voor praktijk en beleid.
.png)
3. Onderzoek
Tot slot kan de onderzoeksgroep ook heel concrete onderzoeksvragen aanpakken op basis van gegevens uit de werven en experimenten.
Urban Mining en veranderingsgericht (ver)bouwen
In 2019-2020 spitsen de activiteiten binnen de Proeftuin zich toe op “Urban Mining” en dus op de opportuniteiten en belemmeringen die de huidige bouw- en slooppraktijk bieden om afval- en materiaalstromen beter te valoriseren. Ook al heeft Vlaanderen een voortrekkersrol inzake recyclage van bouw- en sloopafval, toch ziet men in de praktijk weinig hergebruik of hoogwaardige closed-loop recyclage. De proeftuin wil daarom inspelen op technologische en niet-technologische mogelijkheden om het huidige bouw- en sloopafval beter te sorteren op de site, recycleren en/of te hergebruiken in nuttige toepassingen.
In een tweede fase (2020-2022) zal de Proeftuin zich richten op “veranderingsgericht (ver)bouwen”. Deze manier van ontwerpen, bouwen, samenwerken en waardecreatie laat toe om gebouwen in de toekomst te kunnen beschouwen als materiaalbanken en vermijdt het ontstaan van bouw- en sloopafval terwijl meer waarde wordt gecreëerd.
De combinatie van ervaringen uit de praktijk met wetenschappelijke onderzoeksresultaten en de kritische reflectie van de Kompasgroep maakt van de Proeftuin een belangrijk knooppunt van kennis en expertise. Op deze manier kan de Proeftuin optreden als accelerator in de transitie naar een circulaire bouwpraktijk in Vlaanderen.
De Kompasgroep
De Kompasgroep wordt binnen de Proeftuin beschouwd als een trans-disciplinaire arena waarbij inzichten, expertise en informatie uitgewisseld wordt tussen de verschillende actoren (en hun netwerken) enerzijds binnen de bouw/sloop- en beleidspraktijk, maar ook in andere sectoren zoals de financiële en juridische wereld, kennisinstellingen en ngo’s. Deze groep bestaat uit koplopers (die een actieve rol spelen in de transitie), vernieuwers (die innovatieve visies willen delen) en bruggenbouwers (die de implementatie kunnen faciliteren en versnellen). Via een transitiegericht co-creatietraject zal de Kompasgroep systemknelpunten en -hefbomen definiëren. Aansluitend worden via thematische werksessies de mogelijkheden van de geïdentificeerde hefbomen afgetast met een breder publiek.
Sloopwerven en bouwprojecten
Via de sloopwerven en bouwprojecten willen de onderzoekers met de bouwactoren, waaronder aannemers en architecten, gegevens verzamelen met betrekking tot ‘Urban Mining’ en ‘veranderingsgericht bouwen’. Die gegevens dienen om oplossingen of antwoorden te vinden op een aantal knelpunten. Voor het thema ‘Urban Mining’ zijn dit ondermeer: het belang en de mogelijkheden voor sloopopvolging, de relatie tussen het selectiever te werk gaan bij de sloop en de daaruit volgende afvalfracties, zuiverheid van de afvalstromen, recyclagemogelijkheden voor bepaalde (kleinere) afvalfracties (PVC, vlakglas, gips, cellenbeton, …), het potentieel voor hergebruik en de identificatie van probleem-stromen en -concepten. Voor het thema ‘veranderingsgericht bouwen worden de specifieke knelpunten in de praktijk in een later stadium bepaald.
De sloopwerven en bouwprojecten vormen een belangrijk onderdeel van de Proeftuin door het capteren van informatie uit de praktijk die kan dienen voor verdere analyse en onderzoek.
Onderzoek
De concrete taken van de onderzoeksgroep bestaan erin te helpen om de gegevens uit de experimenten binnen de sloopwerven en bouwprojecten te analyseren en de zoektocht naar oplossingen te ondersteunen. Naast het ondersteunend onderzoek vanuit specifieke vragen vanuit de werven en projecten, zet de onderzoeksgroep ook in op multidisciplinair onderzoek. Economische vragen, de milieu-impact en -baten van onderzochte oplossingen, het detecteren van wet- en regelgevende knelpunten in projecten en vragen m.b.t. financiële haalbaarheid en nieuwe businessmodellen komen ook aan bod.
Informatie en resultaten
Naarmate het project vordert, zullen hier onderzoeksnota’s, praktijklessen, infografieken en publicaties ter beschikking gesteld worden.
Contact
Projectcoördinatie:
Wim Debacker – Vito – wim.debacker@vito.be
Jeroen Vrijders – WTCB – jeroen.vrijders@bbri.be
Opdrachtgever:
Philippe van De Velde – OVAM – philippe.van.de.velde@ovam.be
