De gemeente als circulaire bouwregisseur

Rollen voor lokale overheden in de circulaire bouweconomie

In Europa is de bouwsector verantwoordelijk voor maar liefst 50% van het totale grondstoffengebruik, 36% van de totale broeikasgasemissies en 30% van de afvalproductie. In verschillende Vlaamse steden en gemeenten is de laatste jaren de ambitie sterk gegroeid om de milieu-impact van bouwen te verminderen. Het ontwikkelen en implementeren van circulaire bouwpraktijken en een circulair bouwbeleid wordt een belangrijke pijler in de overgang naar een circulaire economie. 

Om die systeemomslag te versnellen, zocht de stad Mechelen uit hoe lokale besturen een actieve rol kunnen spelen als circulaire bouwregisseur. Dat concept omvat niet zozeer een concreet persoon, maar wel een actief proces, een beleidsmix en een toolbox van mechanismen die voor steden en gemeenten een sleutel zijn naar een duurzamere bouwpraktijk. 

Concreet stelden we vier proefcases op, verspreid over de verschillende stadsdiensten die (on)rechtstreeks met de bouwwereld in interactie treden, waarin telkens een gericht experiment rond circulariteit werd opgezet. Telkens kwamen andere tools en thema’s aan bod, en speelde de stad een andere rol. Dit alles werd opgevolgd en begeleid door een nieuwe medewerker die zich specifiek richtte op het thema circulair bouwen. VUB Architectural Engineering zette de structuur voor het onderzoek uit. 

Beeld: © Caaap

Wat brengt de toekomst?

De nieuwe personeelscapaciteit die dit project mogelijk maakte, is dankzij nieuwe onderzoekstrajecten verzekerd tot eind 2025. Zo kunnen we blijven leren rond circulair bouwen en onze bevindingen blijvend delen met andere besturen. 

Een eerste vervolgproject is Sloopteams, een onderzoek rond innovatief sloopbeleid in het kader van de VLAIO Living Labs. Hierin zullen we als openbare opdrachtgever meewerken aan de ontwikkeling van een code van goede praktijk voor sloopprojecten en een geïntegreerd opdrachtgeverschap. Daarnaast maken we ook deel uit van verschillende projectconsortia rond urban mining en circulaire materialenhubs, zoals Bouwmijn en PREUSE. 

Verder focussen we ons op het uitrollen van de projectresultaten in de verschillende andere standsdiensten, werken we een actieplan voor circulair bouwen uit, en volgen we circulaire bouw-, sloop- en stadsontwikkelingsprojecten op. 

Tot slot ondertekenden we ook, in lijn met eerdere engagementen rond het reduceren van onze materialenvoetafdruk, als eerste lokale overheid het betonakkoord.